زنبور عسل یکی از نام آشناترین حشرات دنیاست که خداوند با ظرافت، تمام حرکت‌های این موجود را دلیلی بخشیده است. این حشره کوچک که با شنیدن نام آن، به یاد مهم ترین فرآورده‌ی آن، یعنی عسل می افتیم. عسل از طبیعی ترین و خوشمزه ترین محصولات زنبور است؛ اما تولید عسل تمام کاری نیست که این موجود ریز انجام می‌دهد. جهت آشنایی کامل با این حشره شگفت انگیز، تا انتهای مقاله با ما همراه باشید.
تاریخچه زنبور عسل
طبق بررسی های انجام شده بر روی نوعی فسیل زنبور عسل، مشخص شد که قدمت زندگی این حشره بیشتر از زندگی انسان‌های روی کره زمین است. در کشور ما نیز از همان ابتدا زنبور عسل مورد توجه مردم کشورمان بوده است. این را می توان بر روی آثار و نقش آن بر دسته خنجری که تقریباً مربوط به ۸۰۰ سال قبل از میلاد و حکومت ایلامی ها در استان لرستان بوده، کشف شده، به وضوح دید.
فواید زنبور عسل
- زنبور عسل و محصولاتی که تولید میکند
- عسل، یکی از اصلی‌ترین تولیدات زنبور عسل است که فواید بی شماری در حفظ سلامتی و درمان بسیاری از بیماری‌ها دارد.
- موم که توسط زنبوران کارگر کندو تولید می‌شود. این حشرات زحمت کش از غده ای که در زیر شکم‌شان قرار دارد موم ایجاد میکنند. این محصول تولید شده ، جهت استفاده پزشکی و درمانی اهمیت بالایی دارد.
- بره موم نیز در علم پزشکی و داروسازی با اهمیت است. این ماده رزینی که از شکوفه‌ها و گیاهان دیگر جمع آوری شده و با موم ترکیب می شود، خاصیت ضد عفونی و صد باکتریایی دارد.
- ژل رویال نیز خواص درمانی برای بیماری‌های سرطان، ام اس، دیابت، قلبی و عروقی و …. دارد. این ماده‌ای ژلاتینی و چسبناک ، جهت پر کردن لارو ها ترشح می شود.
- زهر و ….
- زنبور عسل و پوشش گیاهی کره زمین
فرآورده‌های این موجود ، برای حیات بشر بسیار مهم می‌باشد، جالب است بدانید که از دیگر فواید زنبور عسل این است که این حشره وظیفه‌ای مهم در بقای حیات انسان بر روی کره خاکی دارد. این حشره برای حفظ زمین از نابودی، همیشه در حال تلاش و حرکت است. این تلاش ها به صورت گردافشانی است. تقریباً تمام میوه ها و بیشتر گیاهان به وسیله گردافشانی که توسط زنبور عسل انجام می شود، تکثیر شده و بر روی زمین رشد میکنند. طبق یافته‌های دانشمندان، یک سوم از غذاهایی که ما انسان ها مصرف می‌کنیم، وابسته به گردافشانی این حشره است. پس با توجه به اهمیت این موجود با ارزش در صورتی که نسل زنبور عسل به طور کامل منقرض شود، بدون شک دور از انتظار نیست که در مدت کمی نسل انسان نیز منقرض خواهد شد.
- زنبور عسل و زیباسازی کره زمین
همانطور که می‌دانیم، گل‌ها از گرده افشانی‌ها به وجود می‌آیند؛ بنابراین بدون گرده افشانی، هیچ گلی هم وجود نخواهد داشت. این همه گل زیبا با رنگ، بافت و عطر زیبا که در اطراف خود مشاهده می‌کنیم، بازتابی از فعالیت زنبورها است. ما تمام چشم انداز‌های زیبایی را که در طبیعت می‌بینیم، تمام عطرهای خوشایندی را که استشمام می‌کنیم، تمام رنگ‌های زنده‌ای که در اطراف‌مان وجود دارد، را مدیون سفرهای سخت و طاقت فرسای این حشرات هستیم. هر گلی که رشد می کند، تبدیل به یک زیستگاه امن و دلپذیر برای دیگر حشرات یا موجودات می شود. در کنار حشرات گردانه افشانی که در کل دنیا وجود دارد، نقش زنبور عسل بسیار بیشتر از گونه های دیگر حشرات است.
- زنبور عسل و بقای زیست در کره زمین
درست است که جهان برای سرسبزی به عناصری مانند خاک، آب و آفتاب نیاز دارد؛ اما جالب است بدانید که این عناصر به تنهایی برای بقای زمین کافی نیستند. حدود 90 درصد گیاهان برای گسترش و رشد در جهان به گرده افشانی نیاز دارند؛ این یعنی یک مسئولیت بزرگ برای زنبور عسل که آن را تبدیل به یکی مهم ترین حشرات دنیا کرده است. طبق دیدگاه بیشتر محققان، زندگی یک چهارم از یک میلیون گونه‌ی گل و گیاه به زنبورها بستگی دارد. با وجود این که عسل، یکی از اصلی‌ترین تولیدات زنبور عسل است؛ اما درباره انتقال گرده و ارزش گرده افشانی این موجود در بخش زراعت و منابع طبیعی، باید بگوییم که این عملیات بیش از صد برابر فرآورده‌های زنبور مانند عسل، موم، بره موم، ژله رویال، زهر و … تاثیر گذار و مفید می‌باشد.
در صورتی که عمل گرده افشانی انجام نشود دانه‌ها به مرور زمان کوچک تر، ضعیف تر و ناقص می‌شوند؛ از همین رو به طور کلی زنبور عسل ها با عمل گرده افشانی، بین گیاهان مختلف نقش بزرگی را در تعادل محیط زیست کره زمین ایفا میکنند. در ادامه باید به این نکته نیز اشاره کنیم که در زیست کره زمین بیشتر از این که موجودات نقش داشته باشند؛ گیاهان نقش دارند. این مسئله نیز بخاطر زحمات این حشره است و می‌توان گفت که ما مدیونشان هستیم؛ اگر این موجود پر فایده وجود نداشت، شاید بسیاری از گیاهان از بین رفته بودند.
مطالب دیگر ما: توصیه می کنیم مقاله “آشنایی با سوسک ها“” را برای کسب اطلاعات بیشتر و مختصر مطالعه کنید.
مضرات زنبور عسل
در کنار تمام فوایدی که از زنبور عسل برشمردیم، تنها ضرری که این حشره دارد و می‌توانیم به آن اشاره کنیم، نیش آن است. زمانی که این حشره کوچک احساس خطر میکند، نیش خود را بر بدن دشمن فرو کرده و زهر خود را، که مایعی بی رنگ و اسیدی است، بر بدن دشمنان تزریق میکند. البته این زهر پس از مطالعات بسیار، به عنوان درمان کننده بسیاری از بیماری ها مانند ام اس شناخته شده است. اما ضررهای خاصی نیز دارد.
- می‌تواند عوارض پوستی مانند درد و قرمزی داشته باشند.
- عوارض مرگ و بیماری در افرادی که به آلرژی آنافیلاکسی دارند.
- ایجاد احساس خستگی، استفراغ یا حالت تهوع، درد، خونریزی و …. از عوارض احتمالی است که ممکن است با لعد از نیش زدگی ایجاد شود.
استعمال محصولات فرآوری شده از نیش زنبور، مانند سرم و مرطوب کننده، ممکن است برای افراد با پوست حساس عوارضی مانند کهیر، قرمزی و خارش را ایجاد کند.
اگر زنبورعسل ها نباشند، چه اتفاقی می‌افتد؟
امروزه متاسفانه با کاهش تعداد خوش رنگ زرد و سیاه مواجه هستیم؛ این موضوع می‌تواند تا اثرات مخرب زیادی را در زندگی انسان به وجود بیاورد. این اثرات مانند گرم شدن کره زمین، تغییر شیوه های کشاورزی و تاثیر این مساله روی منابع غذایی جهان به ویژه میوه و سبزیجات و مغز دانه ها و . . . هستند. محققان در تازه‌ترین دست آورد خود، به این نتیجه رسیده‌اند که در صورت نبود این حشره ، دیگر محصولاتی چون سیب، گوجه فرنگی، بادام و سایر آجیل‌ها، قهوه و کاکائویی وجود نخواهند داشت. همچنین از آنجایی که این مواد غذایی جز منابع مواد مغذی ضروری برای انسان هاست؛ پس نشان می‌دهد که نقش آن در زندگی انسان بسیار تاثیرگذار و حیاتی است.
فواید زنبور عسل به قدری است که حتی در قرآن سوره‌ای به نام نحل نامگذاری شده، که به عظمت و اهمیت این موجود توجه شده است. در این سوره، آیات این چنین بیان شده‌اند که موهای بدن زنبور عسل وقتی که بین گیاهان و گل ها پرسه می زند، گرده گل ها را به خود جذب کرده و پس از گذشت مدتی از بدن او جدا می شود. به همین سادگی، می‌توان گل‌ها و گیاهان رنگارنگ زیبا را در همه جا دید. در واقع یکی از نقش های ریز و بسیار با اهمیتی که برعهده دارد ، رساندن مواد مورد نیاز گیاهان، برای تولید مثل است.
سخن آخر، کاهش زنبورهای عسل در سال‌های اخیر
در سال‌های اخیر متاسفانه، جمعیت زنبورهای عسل به شکل قابل توجهی کاهش پیدا کرده است. با نبود زنبورهای کارگر برای جمع آوری گرده و شهد گل‌ها، ملکه عملا بیکار مانده و عمر کندو ها به پایان می‌رسد. از عوامل نابودی زنبورها کاهش زیستگاه‌های طبیعی، تغییر روش‌های زنبور داری و یا ترکیبی از این عوامل است.
مطالب دیگر ما: توصیه می کنیم مقاله “عوامل جذب سوسک ها به خانه” را برای کسب اطلاعات بیشتر و مختصر مطالعه کنید.
